Τα δικαιώματα ως γνώση

Γράφει ο Αθανάσιος Αλεξανδρίδης | Διαβάζω, τχ. 526,
Φεβρουάριος 2012

Άννα Μερτζάνη «Έχω δικαίωμα να πω μια ιστορία;»,
μυθιστόρημα για παιδιά άνω των 10 ετών,
Εικογράφηση: Ίρις Σαμαρτζή
Απόπειρα, 2011, σσ. 159, € 15,98

Το βιβλίο της Άννας Μερτζάνη «Έχω δικαίωμα να πω μια ιστορία;» εντάσσεται στην πιο σύγχρονη αντίληψη της παιδαγωγικής, η οποία στοχεύει μέσα από μυθιστορηματικές αφηγήσεις και διαδραστικές βιωματικές συνθήκες να φέρει σε επαφή τα παιδιά με μείζονα θέματα της ατομικής και της συλλογικής ζωής. Το νοηματικό άξονα ανάπτυξης του βιβλίου αποτελεί η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Το περιεχόμενό της μοιράζεται δραματοποιημένο, μέσα από τις περιπέτειες μιας παρέας παιδιών, σε πέντε κεφάλαια που αναπτύσσουν το δικαίωμα στην Ταυτότητα, στην Οικογένεια, στη Ζωή, στην Υγεία, στον Σεβασμό των Πολιτικών και των Θρησκευτικών Απόψεων, στην Προστασία από τη Βία και την Εκμετάλλευση.

Το βιβλίο λειτουργεί αποτελεσματικά χάρη στη δομή του. Αναφέρω χαρακτηριστικά: (1.) την γραμμική αφήγηση των περιπετειών της παρέας διακόπτουν πολλαπλές ιστορίες οι οποίες φωτίζουν ιδιαίτερα σημεία, ενώ με την αναστολή της κύριας δράσης, διεγείρουν το ενδιαφέρον για τη συνέχεια. (2.) εκτός από τον κύριο αφηγητή, υπάρχουν πολλοί δευτερεύοντες «ήρωες», συνθήκη που επιτρέπει ένα ευρύ φάσμα ταυτίσεων για τον αναγνώστη. (3.) η ύπαρξη πολλών και πετυχημένων διαλόγων, δεν ασκεί μόνο στη διαλεκτική σκέψη και συσχέτιση με τον άλλο, αλλά και προσδίδει μια θεατρικότητα στο κείμενο, κάνοντάς το πρόσφορο για την ενδοψυχική ή σκηνική αναπαράστασή του. (4.) η αναζήτηση της «καταγωγής» των λέξεων εφαρμόζει την αρχαιοελληνική θέση «αρχή σοφίας η επίσκεψις των ονομάτων». (5.) ο μοντέρνος εικαστικός σχολιασμός, από την τιμημένη με βραβεία Ίριδα Σαμαρτζή, επεκτείνει το κείμενο, δείχνοντας έναν από τους πολλούς τρόπους δυνατής αξιοποίησής του.

Το βιβλίο συνοδεύεται από Παράρτημα στο οποίο υπάρχουν ασκήσεις εμπέδωσης του θέματος, το πλήρες κείμενο της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η οποία αποτελεί και νόμο του Ελληνικού κράτους, και χρήσιμα τηλέφωνα όπου μπορεί να αναζητηθεί βοήθεια όταν παιδιά και δικαιώματα κινδυνεύουν. Το βιβλίο, χωρίς να χάνει τη μαγεία που προσφέρει η ατομική ανάγνωση, αποτελεί ένα εξαιρετικό βοήθημα για συλλογική ανάγνωση μέσα σε ομάδες, όπως η οικογένεια και η σχολική τάξη. Θα τους επιτρέψει να εφαρμόσουν την βασική αρχή του βιβλίου ότι «η αναγνώριση και η επίλυση των συγκρούσεων επιφέρει γνώση». Εδώ η συγγραφέας γίνεται άκρως ψυχαναλυτική (χωρίς ποτέ να το δηλώνει!) μια και αναγνωρίζει ότι στην σύγκρουση με τον άλλο, τις περισσότερες φορές, προβάλλω πάνω του το μέρος του εαυτού μου το οποίο αγνοώ αλλά του οποίου η γνώση μου είναι απαραίτητη αν επιθυμώ να ολοκληρωθώ ως άνθρωπος με δική μου ταυτότητα.

_________
Ο Δρ Αθανάσιος Αλεξανδρίδης είναι Παιδοψυχίατρος, Ψυχαναλυτής

Το παιχνίδι, ο ελεύθερος χρόνος, η διασκέδαση είναι δικαιώματα

Γράφει η Στέργια Κάββαλου | Ντουέντε #3, »»

Το παιχνίδι, ο ελεύθερος χρόνος, η διασκέδαση είναι δικαιώματα. Διαβάζοντας το μυθιστόρημα της Άννας Μερτζάνη Έχω δικαίωμα να πω μια ιστορία; από τις εκδόσεις Απόπειρα άρχισα να σκέφτομαι πότε σαν ένοχη μεγάλη και πότε σαν αθώο παιδί. Γιατί κι εγώ δυσκολεύομαι να βρω τα όριά μου. Γιατί κι εγώ έχω υπάρξει άδικη.

Δεν το διάβασα γρήγορα γιατί πάντα είχα και κάπου να κοντοσταθώ, κάτι να ζυγίσω, για κάτι να αναρωτηθώ. Έγινα σιωπηλό μέλος μιας παρέας οκτώ παιδιών που συναντήθηκε στην κατασκήνωση κι άρχισε πότε δειλά και πότε περισσότερο δυναμικά να μπαίνει στο νόημα των φράσεων «έχω δικαίωμα, έχω υποχρέωση». Το δικαίωμα στην ταυτότητα, την οικογένεια, την υγεία, την προστασία από τη βία και την εκμετάλλευση έγιναν κεφάλαια που συμπληρώνουν τη δική τους διακήρυξη. 

Η φωνή τους ακούστηκε μέχρι και στο ραδιόφωνο. Τα άρθρα της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού που συνοδεύουν το κείμενο της συγγραφέως πρέπει να ακουστούν παντού. Ξανά και πάλι. Της επανάληψης και της διδαχής. Νιώσε ελεύθερος να τα χιλιοϋπογραμμίσεις. Μιλάμε για τη ζωή σου. Α! Όταν το τελειώσεις, να το δώσεις στη μαμά, τον μπαμπά και στους λοιπούς συγγενείς. Η ανάγνωσή του μοιάζει με πράξη αγάπης. Για τον εαυτό μας. Και κάτι άλλο. Τα σχέδια επιμελήθηκε η Ίρις Σαμαρτζή. Είχα την «υποχρέωση» να το αναφέρω. Είδες; Κάτι μου έμεινε από το κείμενο…

Η Αναστασία Ντεβετζή • Το βιβλίο των δικαιωμάτων

Γράφει η Αναστασία Ντεβετζή | Διαβάζω,
τχ. Ιουλίου-Αυγούστου 2011

Οχτώ παιδιά παίρνουν μέρος σε έναν πρωτότυπο διαγωνισμό της κατασκήνωσης. Ένας διαγωνισμός πολύ απαιτητικός, αλλά και διαφορετικός από τους άλλους, με την ονομασία «Ο θησαυρός μέσα μου». Με τις συζητήσεις τους, η μία ιστορία οδηγεί στην άλλη και τα παιδιά ανακαλύπτουν τα δικαιώματά τους: το δικαίωμα στην ταυτότητα, το δικαίωμα στην οικογένεια, το δικαίωμα στην υγεία, το δικαίωμα στην προστασία από τη βία και την εκμετάλλευση και το δικαίωμα στην ειρήνη. Μαθαίνουν επίσης ποια είναι η σημασία της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Παιδιών, ότι πίσω από κάθε δικαίωμα κρύβεται και μια υποχρέωση, αλλά και τι πρέπει να κάνουν όταν συγκρούονται με τους φίλους τους ή όταν παραβιάζονται τα δικαιώματά τους. Μέσα σε μερικές ημέρες καταφέρνουν να γράψουν το βιβλίο των δικαιωμάτων τους και αποφασίζουν όλοι μαζί να μη σταματήσουν ποτέ να διαδίδουν τα δικαιώματα των παιδιών.

Μαρία Τοπάλη • Αγωγή του πολίτη

γράφει η Μαρία Τοπάλη | ένθετο «Βιβλία», Καθημερινή
Κυριακή 3 Ιουλίου 2011

Προσχηματικά μυθιστορηματική «αγωγή του πολίτη», με έμφαση στην έννοια του δικαιώματος και σε όσες έννοιες συναρτώνται προς αυτήν, έντυπο παράρτημα τη διεθνή «Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού» και ελκυστική εικονογράφηση προσφέρει το «Έχω δικαίωμα να πω μια ιστορία;». Δύσκολα ζητήματα όπως η κακοποίηση, η βία, η θρησκευτική και φυλετική διαφορά αλλά και η σύγκρουση δικαιωμάτων γίνονται αντικείμενο εύληπτης και καλογραμμένης πραγμάτευσης. Λιγότερο μυθιστόρημα και περισσότερο αυτοτελή κεφάλαια μιας εισαγωγής στην έννοια του δικαιώματος και συναφών νομικών εννοιών, το βιβλίο αυτό της Μερτζάνη δεν θα έπρεπε να λείπει από καμιά οικογενειακή και σχολική βιβλιοθήκη.

Ένα σημαντικό μυθιστόρημα που προσφέρεται για ομαδικές συζητήσεις με παιδιά

Γράφει η Μαρίζα Ντεκάστρο |  «Βιβλιοδρόμιο», Τα Νέα,
Σάββατο 25 Ιουνίου 2011 »»

Άννα Μερτζάνη

Έχω δικαίωμα να πω μια ιστορία;

Εικ. Ίρις Σαμαρτζή

Απόπειρα

Τι είναι δικαίωμα; Όλοι έχουμε δικαιώματα ακόμα κι αν είμαστε μικροί; Ποιος ορίζει τα δικαιώματα; Τι γίνεται αν κάποιος δεν συμφωνεί με τα δικαιώματα των άλλων; Πώς λύνονται οι συγκρούσεις; Ενας διαγωνισμός στην καλοκαιρινή κατασκήνωση οδήγησε μια παρέα παιδιών να καταλάβει τις βασικές αρχές της κοινωνίας μας. Ένα σημαντικό μυθιστόρημα που προσφέρεται για ομαδικές συζητήσεις με παιδιά.

Λαμπρινή-Νινέττα Δ. Ζώη • Μια ξεχωριστή έκδοση για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Όποια και να είναι η αφορμή που κρατάς αυτό το βιβλίο στα χέρια σου, σύμπτωση ή επιλογή, αξιοποίησε αυτή την καλή ευκαιρία και θα με θυμηθείς! Μπες στην όμορφη παρέα της Ζωής, της Εβελίνας, της Έλενας, της Ισμήνης, της Φανής, του Μιχάλη, του Ορέστη, και του Σπύρου, σε περιμένουν να μοιραστούν μαζί σου ιστορίες, εμπειρίες, αναμνήσεις, γνώσεις, χαρούμενα στιγμιότυπα από την κατασκήνωση και όχι μόνο…

Σε μια εποχή που ακόμα και όσοι έχουμε μεγαλώσει και δεν είμαστε πια παιδιά, συχνά τα έχουμε γενικώς τόσο μπερδεμένα, ώστε να μην ξέρουμε τι είναι Δικαίωμά μας και τι όχι, που πολλοί παράγουν αντιαισθητικά, μονότονα τηλεοπτικά προγράμματα και τείνουν να επιβάλλουν σε μικρούς και μεγάλους ρηχά, στρεβλά ή θολά πρότυπα με την καταιγιστική επιβολή χιλίων λέξεων σε κάθε εικόνα μιας χρήσεως, η Άννα Μερτζάνη τόλμησε να ονειρευτεί, να σχεδιάσει, να ακούσει, να διαβάσει, να συνομιλήσει και να γράψει με μεράκι, υπομονή και επιμονή ένα βιβλίο για παιδιά και συνεπώς κατάλληλο για μεγάλους και μικρούς!