Γράφει ο Αθανάσιος Αλεξανδρίδης | Διαβάζω, τχ. 526,
Φεβρουάριος 2012
Άννα Μερτζάνη «Έχω δικαίωμα να πω μια ιστορία;»,
μυθιστόρημα για παιδιά άνω των 10 ετών,
Εικογράφηση: Ίρις Σαμαρτζή
Απόπειρα, 2011, σσ. 159, € 15,98
Το βιβλίο της Άννας Μερτζάνη «Έχω δικαίωμα να πω μια ιστορία;» εντάσσεται στην πιο σύγχρονη αντίληψη της παιδαγωγικής, η οποία στοχεύει μέσα από μυθιστορηματικές αφηγήσεις και διαδραστικές βιωματικές συνθήκες να φέρει σε επαφή τα παιδιά με μείζονα θέματα της ατομικής και της συλλογικής ζωής. Το νοηματικό άξονα ανάπτυξης του βιβλίου αποτελεί η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Το περιεχόμενό της μοιράζεται δραματοποιημένο, μέσα από τις περιπέτειες μιας παρέας παιδιών, σε πέντε κεφάλαια που αναπτύσσουν το δικαίωμα στην Ταυτότητα, στην Οικογένεια, στη Ζωή, στην Υγεία, στον Σεβασμό των Πολιτικών και των Θρησκευτικών Απόψεων, στην Προστασία από τη Βία και την Εκμετάλλευση.
Το βιβλίο λειτουργεί αποτελεσματικά χάρη στη δομή του. Αναφέρω χαρακτηριστικά: (1.) την γραμμική αφήγηση των περιπετειών της παρέας διακόπτουν πολλαπλές ιστορίες οι οποίες φωτίζουν ιδιαίτερα σημεία, ενώ με την αναστολή της κύριας δράσης, διεγείρουν το ενδιαφέρον για τη συνέχεια. (2.) εκτός από τον κύριο αφηγητή, υπάρχουν πολλοί δευτερεύοντες «ήρωες», συνθήκη που επιτρέπει ένα ευρύ φάσμα ταυτίσεων για τον αναγνώστη. (3.) η ύπαρξη πολλών και πετυχημένων διαλόγων, δεν ασκεί μόνο στη διαλεκτική σκέψη και συσχέτιση με τον άλλο, αλλά και προσδίδει μια θεατρικότητα στο κείμενο, κάνοντάς το πρόσφορο για την ενδοψυχική ή σκηνική αναπαράστασή του. (4.) η αναζήτηση της «καταγωγής» των λέξεων εφαρμόζει την αρχαιοελληνική θέση «αρχή σοφίας η επίσκεψις των ονομάτων». (5.) ο μοντέρνος εικαστικός σχολιασμός, από την τιμημένη με βραβεία Ίριδα Σαμαρτζή, επεκτείνει το κείμενο, δείχνοντας έναν από τους πολλούς τρόπους δυνατής αξιοποίησής του.
Το βιβλίο συνοδεύεται από Παράρτημα στο οποίο υπάρχουν ασκήσεις εμπέδωσης του θέματος, το πλήρες κείμενο της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η οποία αποτελεί και νόμο του Ελληνικού κράτους, και χρήσιμα τηλέφωνα όπου μπορεί να αναζητηθεί βοήθεια όταν παιδιά και δικαιώματα κινδυνεύουν. Το βιβλίο, χωρίς να χάνει τη μαγεία που προσφέρει η ατομική ανάγνωση, αποτελεί ένα εξαιρετικό βοήθημα για συλλογική ανάγνωση μέσα σε ομάδες, όπως η οικογένεια και η σχολική τάξη. Θα τους επιτρέψει να εφαρμόσουν την βασική αρχή του βιβλίου ότι «η αναγνώριση και η επίλυση των συγκρούσεων επιφέρει γνώση». Εδώ η συγγραφέας γίνεται άκρως ψυχαναλυτική (χωρίς ποτέ να το δηλώνει!) μια και αναγνωρίζει ότι στην σύγκρουση με τον άλλο, τις περισσότερες φορές, προβάλλω πάνω του το μέρος του εαυτού μου το οποίο αγνοώ αλλά του οποίου η γνώση μου είναι απαραίτητη αν επιθυμώ να ολοκληρωθώ ως άνθρωπος με δική μου ταυτότητα.
_________
Ο Δρ Αθανάσιος Αλεξανδρίδης είναι Παιδοψυχίατρος, Ψυχαναλυτής
